Een gezonde uitdaging is belangrijk om je scherp te houden. Teveel comfort is op lange termijn niet goed voor je gezondheid, Ontdek waarom, wat de evolutionaire logica is en hoe jij eenvoudig meer gezonde uitdagingen toevoegt aan je leven.
Waarom je lijf snakt naar een gezonde uitdaging
(Even weg van gemak en comfort)
Zit je warm, kopje thee erbij, alles onder controle? Heerlijk. Maar als evolutionair leefstijlexpert moet ik je ook dit zeggen: te comfortabel is op termijn níet goed voor je gezondheid. Jouw lichaam heeft prikkels nodig. Niet constant, maar wel regelmatig. Een beetje ongemak, een kleine schok, een gezonde uitdaging die jouw systemen even opschudt.
Het is een wetmatigheid van je biologie: if you don’t use it, you lose it.
Alles wat je lichaam niet meer nodig lijkt te hebben, bouwt het af. Spieren, hersenverbindingen, bindweefsel, zelfs je immuunsysteem. Ons lijf is economisch. Wat niet wordt gebruikt, gaat op de spaarstand. Zo zijn we evolutionair geprogrammeerd.
Too long to read? Ga meteen naar de oplossing: Terug naar je energieke zelf.
Terug naar je natuur
In mijn boek Terug naar je energieke zelf beschrijf ik het al: wij, vrouwen van nu, zijn mijlenver afgedreven van hoe ons lijf bedoeld is om te functioneren. We zitten veel, eten te vaak, vermijden kou en hiite, zoeken comfort en gemak. Maar kijk je naar hoe we biologisch in elkaar steken, dan zie je: wij zijn gemaakt voor verandering, schaarste, inspanning, kou, warmte, honger en mentale uitdagingen.
Ons oerbrein rekent nog steeds op dat soort prikkels. Zo is het nu eenmaal aangelegd. Het wil voelen dat je leeft. Daarom hoort gezonde uitdaging bij mijn leefstijlplan. Zonder uitdagingen takelt je systeem langzaam maar zeker af. En dat kan je simpel voorkomen.
Dit zijn de 7 belangrijkste vormen van gezonde uitdaging.
1. Honger: waarom af en toe niet eten gezond is
Vroeger vond ik het bizar dat mensen vrijwillig gingen vasten. Inmiddels doe ik het zelf geregeld. Niet als dieet, maar als reset.
Een periode zonder eten zet je lijf in de opruimstand: beschadigde cellen worden afgebroken en opgeruimd (autofagie) en je energiehuishouding wordt efficiënter. Je lijf leert weer dat schaarste normaal is. En dat je heus niet sterft als je een maaltijd overslaat. Sterker nog: je lijf schakelt naar een andere manier van energie aanmaken. En dat is precies waarom vasten zo gezond is.
De evolutionaire logica hierachter is dat voedsel niet altijd voorhanden was. Onze voorouders wisten soms dagen niet of ze iets zouden vangen. Ons lijf heeft geleerd daarmee om te gaan. door verschillende manieren te ontwikkelen om energie aan te maken. Een daarvan is het verbranden van opgeslagen lichaamsvet. Dat is precies wat je lijf gaat doen als je vast.
Probeer dit:
- Eet 1 dag per week pas na 12 uur.
- Plan af en toe een 16-18 uur vastenperiode.
- Stop met snacken uit gewoonte.
2. Kou: waarom bibberen beter is dan je denkt
Koud douchen vind ik pure horror. Nog steeds. Toch doe ik het, omdat ik weet wat het voor me doet. Kou zet je bruine vetcellen aan het werk, stimuleert je doorbloeding en versterkt je immuunsysteem. Het geeft je warmte, energie, focus en een mentale boost.
Verklaarbaar vanuit evolutionair oogpunt, want toen was geen centrale verwarming. Kou hoorde nu eenmaal bij het leven en hield je lichaam en je brein scherp door je interne vuurtje aan te wakkeren..
Probeer dit:
- Eindig je douche koud, begin met 15 seconden.
- Maak een herfstwandeling zonder jas.
- Zwem in buitenwater, het hele jaar door.
3. Hitte: zweten voor je gezondheid
Ik ben fan van de sauna. Niet voor de ontspanning (dat ook), maar omdat ik met name de hitte heerlijk vind (de kou iets minder...) en weet hoe goed het is voor mijn lijf. Hitte maakt je bloedvaten soepeler, verhoogt je hartslag en activeert heat shock eiwitten die je cellen beschermen tegen veroudering. Door een hete sauna af te wisselen met een ijskoud bad, heb je ook meteen de voordelen van kou te pakken.
In de oertijd leefden onze voorouders in weer en wind. Van strenge winterse kou tot zomers hitte: ze hadden te dealen met wat de natuur hen bood. Ons lijf is geprogrammeerd om uitersten aan te kunnen. Het feit dat we tegenwoordig bij hitte de airco opzoeken en bij kou de verwarming, is geen goed teken. We verliezen ons vermogen om ons aan te passen aan de omgeving.
Probeer dit:
- Sauna, infrarood of Turks stoombad.
- Warm en koud afwisselen in je douche.
- Zoek bewust de warmte op in de zomer.
4. Iets nieuws of spannends doen: jouw brein smult van prikkels
Onlangs deed ik mee aan een 24 uur in de natuur: in m’n eentje (met een kleine groep onbekende mensen) een dag en nacht doorbrengen op een onbekende plek in de natuur. Spannend? Ja. Zinvol? Absoluut. Iets nieuws proberen maakt je hersenen flexibeler. Het doorbreekt patronen, activeert nieuwe hersenverbindingen en opent je voor nieuwe ervaringen. Of het nu een vreemde route naar huis is of een nieuw gerecht proberen: iedere kleine uitdaging maakt je veerkrachtiger.
In de oertijd was het leven één groot experiment. Nieuwe jachtgebieden, onbekend voedsel, onverwachte obstakels. Nieuw gedrag was letterlijk van levensbelang. Je brein is daarop gebouwd. Zonder nieuwe prikkels verslapt je aanpassingsvermogen en flexibiliteit om met nieuwe dingen om te gaan.
Probeer dit:
- Leer iets nieuws: een taal, een instrument bespelen, handwerken.
- Ga in je eentje naar een plek waar je nooit eerder was en ervaar de omgeving.
- Doe iets wat je eigenlijk een beetje spannend vindt (karaoke, in je eentje op een terras zitten, een presentatie geven).
5. Natuur: jouw oerkracht ligt buiten
Buiten zijn is niet optioneel voor je gezondheid. Je lijf rekent op natuurlijk licht, frisse lucht, geluiden van vogels, bomen en wind. Het reguleert je bioritme, verlaagt je stresshormonen en verhoogt je aanmaak van serotonine en vitamine D.
Wij zijn altijd buitenwezens geweest. In de oertijd was er geen andere optie, we leefden met het ritme van de natuur. Onze genen kennen geen binnenleven. Binnen vier muren verliest je lijf letterlijk zijn ritme.
Probeer dit:
- Begin je dag buiten, minimaal 10 minuten daglicht.
- Ga wandelen in bos, duin, park of hei.
- Ga wandelen en laat je mobiel thuis. Kijk, luister, ruik.
6. Bewegen zoals we bedoeld zijn: functioneel, niet geforceerd
Sportscholen zijn modern. Maar functioneel bewegen (tillen, klimmen, lopen, bukken, springen) is oeroud. Je lichaam floreert bij die natuurlijke vormen van inspanning. Het houdt je bindweefsel veerkrachtig, je spieren sterk en je coördinatie scherp. En het mooie? Je hebt er geen sportschool voor nodig. Je kunt het helemaal zelf.
We zijn geëvolueerd op veel beweging. Jagen en verzamelen om voedsel te vinden, sjouwen met wat we bij elkaar hadden gescharreld en met de kinderen op de rug, en rennen voor ons leven. De hele dag waren we in touw. Wat een verschil met de hoeveelheid tijd die we nu zitten. We zijn daar niet voor gemaakt (voor dat zitten dus).
Probeer dit:
- Doe je boodschappen lopend en draag ze.
- Doe je huishouden lekker zelf (heb je meteen een workout te pakken).
- Tuinieren, klimmen, spelen, tillen. Alles telt.
7. Mentale uitdaging: train je brein, niet alleen je lijf
Het zal je niet verbazen dat ik dit ook bij mezelf scherp houd. Je brein heeft, net als je spieren, prikkels nodig om sterk en soepel te blijven. Nieuwe informatie, puzzels, onverwachte situaties; het is allemaal voeding voor je hersenplasticiteit. Zonder uitdaging kabbelt je brein langzaam in slaapstand. Ik merk het zelf meteen: als ik te lang in dezelfde routines blijf hangen, word ik trager, minder creatief. DIngen gaan op de automatische piloot. Zodra ik mijn hoofd weer even pijnig met het lezen van een ingewikkelde studie, een nieuwe vaardigheid (onlangs pakte ik het pianospelen weer op) of zelfs gewoon een ouderwetse legpuzzel, voel ik dat alles weer gaat stromen.
In de oertijd kon je het je niet permitteren om mentaal stil te staan. Overleven vroeg om constante aanpassing, nieuwe kennis en creatief denken. Ons brein is gemaakt voor uitdagingen en het bedenken van oplossingen, daar zijn we juist intelligent van geworden.
Probeer dit:
- Doe dagelijks een puzzel, breinbreker of memory-oefening.
- Ga eens op pad zonder navigatie en let onderweg goed op, zodat je de weg zelf kunt terugvinden.
- Voer een gesprek met iemand die je uitdaagt of je wereldbeeld oprekt.
Uitdaging houdt je levend
Dit zijn geen gekke hypes of extreme biohacks. Dit is simpelweg terug naar hoe jouw lichaam bedoeld is om te functioneren. Met regelmatige gezonde uitdagingen houd je je lijf én brein scherp, flexibel en weerbaar.
Je hoeft niet alles tegelijk. Kies er eentje. Begin klein. Maar blijf jezelf uitdagen. Jouw energieniveau plukt er de vruchten van..
Meer weten?
In mijn boek Terug naar je energieke zelf lees je hoe je deze en andere oerprincipes eenvoudig toepast in jouw moderne leven. Zodat jij weer wakker wordt met een flinke bak energie.
